«مسالک المحسنین» سفرنامهای خیالی است که با گرتهبرداری از کتابی به نام «آخرین روز حکیم» نوشتهٔ سر همفری دیوی، دانشمند انگلیسی نوشته شدهاست. کتاب، شرح سفر علمی عدهای جوان به قلهٔ دماوند است. در این سفر، آنها درباره مسائل اخلاقی، اجتماعی،فلسفی و تربیتی صحبت میکنند و دانستههای خود را به بحث می گذارند. کتاب در زمان انتشار خود از دو سو مورد نظر قرار گرفت: آزادیطلبان و ترقیخواهان از آن استقبال کردند و مستبدان و ملاهای قشری و مرتجع بر آن خشم گرفتند؛ خواندنش را ممنوع و نویسندهاش را تکفیر کردند.
این کتاب تصویری از اجتماع زمان خود را با همه سجایایش؛ از سازمان اداری، نظام اجتماعی، خصوصیات و روابط گروهها و طبقات اجتماع، واخلاق اجتماعی ملت ما به دست میدهد. بسیاری ۔ و شاید تقریباً تمام - افکار زمان خود را، از کهنه و نو، منعکس میسازد و در قصههای رؤیایی خود کهنهها را زیر پا میگذارد و بنایی نو با روبنایی نو برپا میدارد. بسیاری این کتاب را به خاطر نگارش و زیبایی شیوه بهترین اثر«عبدالرحیم طالبوف تبریزی» میدانند،